,"توصيفي كلي از تاريخ تمدن و فرهنگ اسلامي و ويژگي‌هاي آن و نيز مفاد آموزه‌هاي مندرج در آن است. در ابتداي اين كتاب به بيان رابطه بين فرهنگ و تمدن پرداخته شده و عوامل مؤثر در زايش و اعتلاي تمدن‌ها اعم از عوامل انساني، ديني، مادي و فرهنگي بيان شده است. آن گاه نويسنده به ويژگي‌هاي فرهنگ و تمدن اسلامي و عوامل پيدايش آن اشاره كرده و عواملي همچون: محتواي آموزه‌هاي ديني، سادگي آن‌ها، جاميعت آن‌ها، جاودانگي آن‌ها، فطري بودن و طبيعي بودن اين آموزه‌ها و نهضت ترجمه را در رشد فرهنگ و تمدن اسلامي بررسي كرده است. نويسنده در همين راستا به نقش اهل‌بيت(ع) در پيدايش و گسترش فرهنگ و تمدن اسلامي اشاره كرده و شكوفايي علوم اسلامي و غير اسلامي در زمينه‌هاي مختلفي همچون: قرائت، تفسير، حديث، فقه، اصول فقه، كلام، رياضيات، نجوم، فيزيك، مكانيك، طب، كيميا، فلسفه، منطق، تاريخ و تاريخ‌نگاري، جغرافيا و ادبيات بررسي كرده است. در ادامه وي به ظهور تشكيلات سياسي، اقتصادي، قضايي و هنري در تاريخ تمدن و فرهنگ اسلامي پرداخته و تأثير تمدن اسلامي بر تمدن غرب را در گسترش علومي مانند: پزشكي، جغرافيا، نجوم، هنر، علوم عقلي و معماري بررسي كرده است. بيان عوامل احياء و سقوط تمدن]ها، از مباحث پاياني اين نوشتار است."